Mọi lãnh đạo đều nói về văn hóa doanh nghiệp, nhưng hầu hết họ đang nói dối, trước hết là với chính mình. Họ trang trí văn phòng, in sổ tay, hô hào khẩu hiệu, nhưng lại né tránh một sự thật cốt lõi: Văn hóa không phải là thứ bạn nói, mà là cách công ty bạn thực sự vận hành và kiếm tiền. Nó không phải một chiến dịch truyền thông, nó là hệ điều hành của doanh nghiệp.
Bài viết này, dựa trên những phân tích sắc bén của chuyên gia Đỗ Tiến Long (OD CLICK), sẽ lột trần những lầm tưởng tai hại và bóc tách những sự thật gai góc, phản trực giác mà nhiều lãnh đạo thường né tránh. Mục tiêu là để nhìn thẳng vào bản chất vấn đề, vượt qua những khẩu hiệu sáo rỗng để hiểu điều gì thực sự tạo nên một nền văn hóa doanh nghiệp mạnh và bền vững.
Tại sao 83% nỗ lực truyền thông chỉ mang lại 1% hiệu quả?
"Văn hóa nói không tác động tới hành vi con người"
Chia sẻ đáng chiêm nghiệm của chuyên gia Đỗ Tiến Long tại Sâu Sắc 2025
Sai lầm phổ biến nhất và tai hại nhất trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp là "văn hóa mồm", đây là loại văn hóa chỉ dừng lại ở các khẩu hiệu, triết lý được in trong sổ tay, dán trên tường và các hoạt động truyền thông bề nổi.
Dữ liệu không chỉ phũ phàng, nó vạch trần một sự thật chiến lược: Các công ty đang đầu tư 83% nguồn lực truyền thông vào một hoạt động chỉ mang lại 1% hiệu quả, đây không phải là xây dựng văn hóa, đây là sự lãng phí có hệ thống. Một phân tích chỉ rõ: Có đến 83% lãnh đạo thúc đẩy hành vi văn hoá trong doanh nghiệp bằng cách Truyền đạt, tuy nhiên hành động này chỉ tác động 1% đến cảm nhận thực tế của nhân viên. Trong khi đó, việc đưa các giá trị văn hóa vào Quản trị có tác động lớn hơn gấp 18 lần.
Lý do của sự chênh lệch lớn này nằm ở mô hình 3N mà văn hóa tác động lên con người: Nghe - Ngẫm - Ngấm.
- Nghe: Việc truyền đạt chỉ dừng lại ở mức độ Nghe, nhân viên nghe để biết, nhưng nó cực kỳ hời hợt và dễ dàng bị lãng quên.
- Ngẫm: Văn hóa thực sự bắt đầu khi nhân viên Ngẫm, tức là quan sát hành vi làm gương của lãnh đạo và các đồng nghiệp, họ so sánh lời nói với việc làm.
- Ngấm: Tác động sâu sắc nhất đến từ sự Ngấm, khi các giá trị văn hóa thấm vào từng chính sách, quy trình, hệ thống lương thưởng – những thứ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi của họ. Đây là lúc văn hóa trở thành sự thật.
"Nếu chúng ta không hiểu sâu về bản chất văn hóa ấy thì tôi nói là các ông bà làm truyền thông thua loa phường hết... tại vì văn hóa nói không tác động tới hành vi con người" - chuyên gia Đỗ Tiến Long thẳng thắn nhận định.
Văn hoá không phải là vườn trẻ, nó là cỗ máy kiếm tiền
Nhiều góc nhìn về 'văn hóa doanh nghiệp' được bàn luận sôi nổi tại Sâu Sắc 2025
Nhiều người lầm tưởng văn hóa doanh nghiệp là một khái niệm trừu tượng, phi lợi nhuận, chỉ để tạo ra một môi trường làm việc "vui vẻ". Thực tế, một nền văn hóa mạnh không thể tách rời khỏi chiến lược kinh doanh và hiệu quả tài chính.
Quan điểm này được Herb Kelleher, cựu Chủ tịch huyền thoại của Southwest Airlines, khẳng định: "Không thể xây dựng văn hóa doanh nghiệp thuần tuý, mà điều quan trọng là phải biến những giá trị văn hóa đó thành lợi nhuận". Mối liên hệ này được chứng minh bằng những con số không thể chối cãi từ các nghiên cứu uy tín:
- Các công ty có văn hóa mạnh có khả năng đạt lợi nhuận gấp 4 lần so với các công ty khác.
- Văn hóa có thể đóng góp tới 46% EBIT (Lợi nhuận trước thuế và lãi vay).
Tóm lại, văn hóa không phải là những hoạt động bên lề. Nó trả lời cho câu hỏi cốt lõi nhất mà mọi thành viên trong tổ chức phải hiểu: "Công ty này kiếm tiền như thế nào?". Mọi chính sách, hành vi đều phải xoay quanh câu trả lời đó.
Lãnh đạo nói ưu tiên văn hoá doanh nghiệp, nhưng thực tế thì…
Có một sự mâu thuẫn khổng lồ trong nhận thức của các nhà lãnh đạo, thống kê cho thấy 94% CEO tin rằng văn hóa rất quan trọng, nhưng một khảo sát khác lại chỉ ra chỉ 21% CEO tự tin nói rằng công ty mình có văn hóa tốt.
Sự thật ngầm hiểu đằng sau mâu thuẫn này, theo phân tích của ông Đỗ Tiến Long dựa trên quan điểm của Edgar Schein, là điều mà lãnh đạo thực sự quan tâm nhất thường chỉ có hai thứ: Hình ảnh cá nhân của họ và lợi nhuận. Đa số lãnh đạo xuất thân là dân kỹ thuật, chuyên môn, hoặc tài chính, họ có xu hướng chỉ nhìn thấy phần nổi của tảng băng, những thứ đo đếm được ngay lập tức.
Đây là gốc rễ của sự giả tạo: Khi văn hóa doanh nghiệp bị biến thành công cụ PR cho lãnh đạo hoặc đòn bẩy lợi nhuận ngắn hạn, nó tự động mất đi linh hồn. Nhân viên không ngốc, họ nhìn thấu sự mâu thuẫn giữa lời nói và hành động, và sự gắn kết sẽ chết yểu.
Khi văn hóa doanh nghiệp bị biến thành công cụ PR và bài học dành cho lãnh đạo
Đổ tiền tỷ để thay đổi hành vi, nhưng chỉ củng cố lối mòn tư duy
Các doanh nghiệp đang lãng phí những khoản tiền khổng lồ vào việc đào tạo mà không mang lại hiệu quả. Hãy nhìn vào những con số đáng báo động: 75% nhân viên chỉ học khi bị yêu cầu, 68% quá bận rộn để tham gia các chương trình đào tạo, và tỷ lệ bỏ dở các khóa học trực tuyến lên đến 96%.
Nguyên nhân gốc rễ là hầu hết các chương trình đào tạo chỉ tập trung vào việc cung cấp thông tin thay vì thay đổi mô hình tư duy của người học. Mô hình tư duy là những giả định, định kiến, hình ảnh trong tâm trí mà nó định hình cách ta hiểu thế giới và hành động. Nếu việc học không thách thức được những niềm tin cốt lõi này, mọi nỗ lực đều trở nên vô ích.
"Bất cứ người học nào mà người ta không thách thức những điều người ta đang suy nghĩ thì cái việc học trở nên vô nghĩa".
Đừng cố xây văn hoá doanh nghiệp, hãy canh tác
"Canh tác" văn hóa doanh nghiệp - thông điệp giá trị của chuyên gia Đỗ Tiến Long
gửi đến Cộng đồng ICC
Chúng ta nên thay đổi góc nhìn từ xây dựng văn hóa doanh nghiệp, một dự án có điểm đầu và điểm cuối, mang tư duy giao dịch sang canh tác và nuôi dưỡng nó như một quá trình liên tục và kiên nhẫn.
Canh tác là một tư duy chuyển đổi, nó đòi hỏi sự kiên trì và chấp nhận đánh đổi, hy sinh những kết quả hữu hình trước mắt để đổi lấy sự phát triển bền vững và lâu dài. Giống như chăm sóc một cái cây, bạn phải vun trồng một cách vô điều kiện và chấp nhận rằng cần có thời gian để thấy được thành quả.
"Tôi thích cái chữ culture nó mang nghĩa là canh tác, là nuôi dưỡng, mà nuôi dưỡng ấy là chúng ta bỏ tiền ra rồi ngoảnh mặt đi, đấy mới là nuôi dưỡng" - Chuyên gia Đỗ Tiến Long chia sẻ một cách đầy cảm hứng.
Một nền văn hóa thực sự mạnh mẽ không đến từ những lời hô hào sáo rỗng, nó được hình thành một cách âm thầm nhưng bền bỉ thông qua ba yếu tố: Các chính sách quản trị nhất quán khiến giá trị ngấm vào từng quy trình; hành vi làm gương của lãnh đạo để nhân viên ngẫm và noi theo; và một tư duy dài hạn, kiên nhẫn như người nông dân đang canh tác trên mảnh đất của mình.
Nhìn lại tổ chức của mình, bạn và các lãnh đạo đang cố gắng xây một công trình hào nhoáng, hay đang thực sự canh tác một mảnh đất màu mỡ để phát triển con người?
Nhật Cắt
| SÂU SẮC (“show Sắc” hay “so sharp”) đang dần trở thành một Hội thảo thường niên hàng đầu về Truyền thông nội bộ & Văn hóa doanh nghiệp tại Việt Nam, quy tụ những chuyên gia trong ngành Văn hóa Doanh nghiệp & Truyền thông Nội bộ đến chia sẻ những nghiên cứu mới nhất, những bài học và kiến thức sâu sắc nhất, là nơi cộng đồng nghề có thể thu hoạch được thật nhiều điều bổ ích, góp phần nâng cao năng lực chung của anh chị em công tác trong ngành này. Với chủ đề "Ngọc Trác Học Nghiên" nhấn mạnh quá trình tinh luyện tri thức, Sâu Sắc mùa 3 2025 không chỉ là nơi chia sẻ, mà là không gian để cộng đồng cùng nhau mài giũa, nghiên cứu, biến kinh nghiệm thành lý luận sắc bén, sẵn sàng thích ứng dòng chảy văn hóa và công nghệ thời đại mới, với sự tham gia chia sẻ của những chuyên gia xuất sắc nhất trong ngành, nhiều năm kinh nghiệm & có những góc nhìn & nghiên cứu thú vị về TTNB & VHDN, mang đến cho các thành viên tham dự những bài học sâu sắc, mới mẻ và thiết thực nhất. Bạn có thể tìm hiểu thêm về Hội thảo Sâu Sắc bằng cách xem tại đây |
.jpg)