Trong guồng quay chóng mặt của công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI), áp lực phải liên tục học hỏi, cập nhật kiến thức đè nặng lên vai mỗi chúng ta. Khẩu hiệu "học, học nữa, học mãi" chưa bao giờ đúng hơn thế. Nhưng liệu cách chúng ta đang học có thực sự hiệu quả, hay chỉ là những thói quen cũ kỹ được áp dụng cho một thế giới đã hoàn toàn đổi khác? Liệu việc tích lũy chứng chỉ và tham gia các khóa học có đảm bảo cho chúng ta một vị trí vững chắc trong tương lai?
Những câu hỏi này chính là tâm điểm trong phần trình bày của diễn giả Trần Hồng - Founder và CEO của Học viện Văn hóa Doanh nghiệp & Trải nghiệm nhân viên (ACEX). Nổi tiếng với khả năng "biến những cái thứ phức tạp thành những thứ nó dễ dễ thôi", bà đã đưa ra những góc nhìn phản trực giác, thách thức lối mòn tư duy về việc học. Triết lý cốt lõi của chị rất đơn giản nhưng mạnh mẽ: Học thực sự bắt đầu khi ta dám hỏi, hay Học = Hỏi.
Diễn giả Trần Hồng trong phần chia sẻ về triết lý “Học = Hỏi” tại Sâu Sắc 2025
Bài viết này sẽ chắt lọc 5 sự thật ngược đời nhưng vô cùng quan trọng từ chia sẻ của diễn giả Trần Hồng, những tiết lộ có thể thay đổi hoàn toàn cách bạn và tổ chức của bạn tiếp cận việc học trong kỷ nguyên AI.
Sự tập trung của bạn còn thua cả một con cá vàng
Một nghiên cứu của Microsoft đã chỉ ra khả năng tập trung trung bình của con người hiện nay chỉ còn chưa đầy 8 giây. Diễn giả Trần Hồng diễn giải một cách hài hước và thấm thía: "Bây giờ mà mình bảo rằng là não cá vàng là mình còn xúc phạm cá vàng đấy ạ. Sự tập trung của con người bây giờ còn thậm chí không bằng con cá vàng nữa".
Diễn giả Trần Hồng gọi đây chính là cuộc chiến của sự tập trung, trong một thế giới bùng nổ thông tin, nơi mọi thứ đều cạnh tranh để giành lấy sự chú ý của chúng ta, khả năng tập trung sâu đã trở thành một tài sản khan hiếm, đây là thách thức cốt lõi đối với việc học tập hiện đại. Nếu không thể tập trung, chúng ta không thể học sâu, không thể kết nối các ý tưởng và không thể tạo ra giá trị thực sự, việc nhận thức được giới hạn này là bước đầu tiên để xây dựng những phương pháp học tập hiệu quả hơn.
Người trẻ rành công nghệ lại có nguy cơ bị AI thay thế cao nhất
Đây có lẽ là nghịch lý lớn nhất. Chúng ta thường cho rằng những người trẻ, nhanh nhạy với công nghệ, sẽ có lợi thế trong thời đại số. Tuy nhiên, diễn giả đưa ra một lập luận ngược lại: Chính họ có thể là những người đầu tiên bị AI thay thế nếu thiếu một vùng kiến thức sâu sắc.
Kỹ năng cần thiết đã thay đổi, giờ đây vấn đề không chỉ nằm ở việc sử dụng công nghệ, mà là khả năng đặt đầu bài cho công nghệ để giải quyết các bài toán thực tiễn, năng lực này chính là biểu hiện cao nhất của triết lý "Học = Hỏi", khả năng đặt ra những câu hỏi sắc bén, đúng trọng tâm để công nghệ phục vụ mình. Nếu chỉ dừng lại ở mức độ vận dụng công cụ, AI có thể làm tốt hơn, nhanh hơn và rẻ hơn, điều này thách thức giả định phổ biến rằng chỉ cần thông thạo công nghệ là đủ để đảm bảo tương lai nghề nghiệp.
Kỹ năng quan trọng nhất thế kỷ 21 là... "học cách quên"
Từ bỏ tư duy cũ và đặt ra những câu hỏi nền tảng là bí kíp giúp chị thích nghi và thành công
Để tồn tại và phát triển, mô hình Learn - Unlearn - Relearn đã trở thành một kỹ năng sinh tồn, diễn giả trích dẫn câu nói kinh điển của nhà tương lai học Alvin Toffler:
“Mù chữ trong thế kỷ 21 không phải là người không biết đọc biết viết, mà là những người không biết học hỏi (learn), quên đi chính những thứ mình đã học (unlearn) và tiếp tục học cái mới (relearn)”.
Để minh họa, diễn giả Trần Hồng không dùng lý thuyết suông mà kể lại câu chuyện gai góc của chính mình. Sau khi thành lập và bán đi hai công ty riêng, chị quyết định đi làm thuê. Điều đầu tiên chị phải "unlearn" chính là tư duy của một người làm chủ, nơi mọi thứ đều theo kiểu "công ty trách nhiệm một mình tao", thích gì quyết nấy, và bước ngoặt lớn nhất là khi chị nhận vị trí Giám đốc Nhân sự dù chưa có một ngày kinh nghiệm trong ngành.
Quá trình "relearn" của chị được thúc đẩy bởi những câu hỏi đau đáu: "Tại sao mình luôn gặp khó khăn, thách thức về con người? Thế thực ra những người đi làm thuê họ cần điều gì vậy?". Chính sự dũng cảm từ bỏ tư duy cũ và đặt ra những câu hỏi nền tảng đã giúp chị thích nghi và thành công, biến một câu chuyện cá nhân thành một bài học sâu sắc về năng lực tái tạo bản thân.
Văn hóa học tập "xịn" không đo bằng KPI, mà bằng chấp nhận thất bại
Một văn hóa học tập thực chất hoàn toàn khác biệt với những biểu hiện bề ngoài, nó không phải là việc tick box chứng chỉ hay học chạy KPI, những hoạt động mà diễn giả gọi là "make số mà không make sense" (tạo ra số liệu nhưng vô nghĩa). Chị Hồng chỉ ra những ví dụ quen thuộc: Đo lường bằng "KPI là số giờ đào tạo trên một đầu người. Nghe rất là hay đúng không ạ? Rồi... đầu tư một đống tủ sách, số giờ đọc sách, số trang sách được chia sẻ".
Nhiều "case study" được phân tích và trở thành kinh nghiệm đáng giá cho Cộng đồng ICC
Thay vào đó, một văn hóa học tập bền vững được xây dựng trên ba trụ cột cốt lõi:
- Một môi trường khuyến khích thử nghiệm và chấp nhận thất bại.
- Một hệ thống được thiết lập để chia sẻ tri thức một cách liên tục.
- Một cam kết đầu tư thực sự vào việc phát triển năng lực con người.
Văn hóa học tập không phải là một khẩu hiệu treo trên tường, mà là cách tổ chức ứng xử với sai lầm, cách tri thức được lan tỏa và cách con người được tạo điều kiện để phát triển.
Công thức L.E.A.R.N để xây dựng văn hóa học tập bền vững
Để biến những ý tưởng trên thành hành động cụ thể, diễn giả Trần Hồng đã giới thiệu công thức L.E.A.R.N. như một bộ khung thực tiễn cho các tổ chức:
- L - Leadership role model: Lãnh đạo phải làm gương. Chị kể câu chuyện đầy cảm hứng về bác Bình, tổng giám đốc của Gemadept. Bác và toàn bộ Hội đồng quản trị đã ngồi học như những học viên bình thường, thậm chí còn ra gặp giảng viên trong giờ nghỉ để hỏi thêm. Hành động đó tạo ra một không khí học tập mà không khẩu hiệu nào sánh được, trái ngược hẳn với những nơi lãnh đạo không bao giờ xuất hiện, tự cho mình là người không cần phải học nữa.
- E - Everyday learning: Việc học cần gắn liền với công việc hàng ngày, thay vì các chương trình leadership hoành tráng, trừu tượng, điều một quản lý mới cần đôi khi chỉ là "tám cái kỹ năng cơ bản" để sống sót, như cách hoạch định công việc hay giao tiếp với đội nhóm. Học tập phải thực tế và giải quyết được vấn đề trước mắt.
- A - Apply: Học phải đi đôi với hành, kiến thức phải được ứng dụng vào thực tế để giải quyết vấn đề, được mài giũa qua thực tiễn mới thực sự trở thành kỹ năng.
- R - Recognition: Cần có cơ chế ghi nhận và công nhận, việc ghi nhận những nỗ lực và kết quả học tập, dù là nhỏ nhất, sẽ tạo ra động lực và biến việc học thành một trò chơi thú vị thay vì một nghĩa vụ.
- N - Network: Xây dựng cộng đồng học hỏi, bồi đắp tài sản tri thức của tổ chức. Phải tạo ra một môi trường nơi sự tò mò được khích lệ, tri thức cá nhân được chia sẻ để trở thành tài sản chung, giúp cả tổ chức cùng nhau tiến bộ.
Những chia sẻ từ diễn giả Trần Hồng đã vẽ nên một bức tranh hoàn toàn mới về việc học. Hiệu quả trong kỷ nguyên AI không đến từ việc nhồi nhét thêm thông tin, mà đến từ khả năng thích ứng, sự dũng cảm để quên đi những điều lỗi thời, và quyết tâm xây dựng một văn hóa hỗ trợ sự phát triển thực chất. Trọng tâm của tất cả là năng lực cốt lõi: Học = Hỏi.
Sau cùng, câu hỏi quan trọng nhất không phải là Làm sao để học nhiều hơn, mà là Chúng ta cần quên đi điều gì ngay hôm nay để có thể học được điều giá trị nhất cho ngày mai?
Nhật Cắt
| SÂU SẮC (“show Sắc” hay “so sharp”) đang dần trở thành một Hội thảo thường niên hàng đầu về Truyền thông nội bộ & Văn hóa doanh nghiệp tại Việt Nam, quy tụ những chuyên gia trong ngành Văn hóa Doanh nghiệp & Truyền thông Nội bộ đến chia sẻ những nghiên cứu mới nhất, những bài học và kiến thức sâu sắc nhất, là nơi cộng đồng nghề có thể thu hoạch được thật nhiều điều bổ ích, góp phần nâng cao năng lực chung của anh chị em công tác trong ngành này. Với chủ đề "Ngọc Trác Học Nghiên" nhấn mạnh quá trình tinh luyện tri thức, Sâu Sắc mùa 3 2025 không chỉ là nơi chia sẻ, mà là không gian để cộng đồng cùng nhau mài giũa, nghiên cứu, biến kinh nghiệm thành lý luận sắc bén, sẵn sàng thích ứng dòng chảy văn hóa và công nghệ thời đại mới, với sự tham gia chia sẻ của những chuyên gia xuất sắc nhất trong ngành, nhiều năm kinh nghiệm & có những góc nhìn & nghiên cứu thú vị về TTNB & VHDN, mang đến cho các thành viên tham dự những bài học sâu sắc, mới mẻ và thiết thực nhất. Bạn có thể tìm hiểu thêm về Hội thảo Sâu Sắc bằng cách xem tại đây |
.jpg)